Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động HĐND xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Tây Ninh

​

Tỉnh Tây Ninh có 95 xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã), tính đến nay, có 2.497 đại biểu HĐND, giảm 159 đại biểu so với đầu nhiệm kỳ, chủ yếu do chuyển công tác, từ trần, xin thôi làm nhiệm vụ đại biểu do hoàn cảnh gia đình. Cơ cấu tổ chức của Thường trực và các Ban HĐND cấp xã được thực hiện đảm bảo theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015; Hầu hết Thường trực HĐND cấp xã gồm 02 người, Chủ tịch là Bí thư hoặc Phó Bí thư Đảng ủy kiêm nhiêm, Phó Chủ tịch là chuyên trách; số lượng thành viên mỗi Ban có từ 5 đến 7 đại biểu (bao gồm cả Trưởng ban và Phó Trưởng ban) đều hoạt động kiêm nhiệm.

Để nắm thông tin và có giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND cấp xã, vừa qua, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức khảo sát, làm việc với HĐND các xã trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.

Nhìn chung, từ đầu nhiệm kỳ 2016 – 2021 đến nay, hoạt động HĐND các xã trên địa bàn tỉnh có sự chuyển biến tích cực, thực hiện cơ bản đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ 2016 – 2021, hai Ban HĐND cấp xã được thành lập theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã góp phần từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND xã.

Công tác chuẩn bị và tổ chức kỳ họp HĐND ngày càng chặt chẽ, việc ban hành nghị quyết của HĐND cấp xã cơ bản đảm bảo theo quy trình, thủ tục quy định, hoạt động giám sát được tăng cường với nhiều hình thức, trong đó đã kịp thời cập nhật các quy định mới của pháp luật, như: thẩm tra, chất vấn tại kỳ họp, thực hiện giám sát chuyên đề của HĐND, triển khai giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, tổ chức hoạt động chất vấn, giải trình giữa hai kỳ họp,...

Hoạt động tiếp xúc cử tri được tổ chức đảm bảo 4 đợt trong năm (trước và sau kỳ họp thường lệ), có nơi tổ chức tiếp xúc cử tri chuyên đề (Phường 1, xã Phước Thạnh). Công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo được quan tâm thực hiện, Thường trực HĐND tiếp công dân tại trụ sở HĐND - UBND (hoặc tại phòng làm việc của Phó Chủ tịch HĐND xã), đại biểu HĐND tiếp công dân tại văn phòng ấp, khu phố.

Thường trực HĐND tỉnh khảo sát và làm việc với HĐND các xã huyện Dương Minh Châu

Nhiều khó khăn, hạn chế, vướng mắc trong hoạt động

Bên cạnh những kết quả đạt được, qua khảo sát cho thấy, hoạt động HĐND cấp xã trên địa bàn tỉnh Tây Ninh vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập: Việc kiện toàn nhân sự Thường trực HĐND một số nơi chưa kịp thời, một số nơi hiện khuyết Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND; các Ban HĐND mới được thành lập nên hoạt động còn lúng túng, cơ cấu lãnh đạo các Ban còn bất cập, chồng chéo, nhiều nơi lãnh đạo các Ban HĐND là công chức xã dẫn đến tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi" ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả hoạt động; cơ cấu đại biểu là cán bộ, công chức thuộc UBND còn nhiều nên ít tham gia phát biểu ý kiến tại kỳ họp.

Nhận thức của một số cấp ủy, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND cấp xã chưa đầy đủ, có nơi cấp ủy cơ sở chưa thật sự quan tâm đúng mức đến hoạt động của HĐND. Điều kiện làm việc, chế độ hỗ trợ, trang thiết bị, kinh phí phục vụ hoạt động của HĐND cấp xã nhiều nơi chưa đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định; mặc dù có bố trí công chức xã hỗ trợ hoạt động HĐND nhưng không thường xuyên, chủ yếu tập trung hỗ trợ công tác chuẩn bị kỳ họp, ghi biên bản. Việc thành lập Ban HĐND cấp xã làm phát sinh thêm nhiệm vụ cho cấp cơ sở, nhưng chưa có chế độ hỗ trợ, khuyến khích, nên việc thực hiện nhiệm vụ nhìn chung còn rất hình thức, chất lượng, hiệu quả mang lại thấp.

Về tổ chức kỳ họp, nhiều nơi còn mang tính hình thức, chất lượng, hiệu quả không cao, thời gian kỳ họp tổ chức 1 buổi, bố trí thời gian thảo luận ít nên ý kiến góp ý tại kỳ họp không nhiều; việc ban hành nghị quyết còn sai sót nhiều về thể thức, nghị quyết còn sơ sài, có nội dung chưa phù hợp, chưa phân biệt nội dung nào thuộc nghị quyết QPPL, nội dung nào thuộc nghị quyết cá biệt, ban hành nghị quyết QPPL có nội dung chưa tổ chức lấy ý kiến đảm bảo theo trình tự, thủ tục quy định; một số nơi chưa ban hành nghị quyết về Chương trình giám sát hàng năm của HĐND.

Phiên chất vấn tại kỳ họp thời lượng ít, có nơi chỉ chất vấn có 1 nội dung, có nơi chọn 4 – 5 nội dung chất vấn nhưng bố trí thời gian ít; lựa chọn nội dung chất vấn chưa phù hợp, chủ yếu hỏi để biết, không có đại biểu chất vấn thêm; nhiều nơi kết luận chất vấn của chủ tọa chưa cụ thể rõ ràng.  

Việc phân công các Ban thẩm tra chưa cụ thể, nhiều nơi không thẩm tra việc kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri; thẩm tra tờ trình, không thẩm tra dự thảo nghị quyết; báo cáo thẩm tra ít ý kiến phản biện, còn sao chép lại nội dung trong báo cáo, tờ trình của UBND, chưa đi sâu vào phân tích nội dung, sự hợp lý, sự cần thiết của việc ban hành văn bản, không có thông tin cung cấp cho đại biểu.

Hoạt động giám sát chuyên đề và thường xuyên còn nhiều hạn chế, bất cập. Giám sát chuyên đề hiệu quả chưa cao, lựa chọn nội dung giám sát chưa phù hợp, báo cáo kết quả giám sát chủ yếu sao chép lại nội dung báo cáo của UBND, kiến nghị qua giám sát còn chung chung, chưa cụ thể; có nơi chưa tổ chức giám sát chuyên đề của HĐND; một số nơi chưa nắm rõ giám sát công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo nên không thực hiện giám sát trong trường hợp HĐND không có đơn chuyển UBND; phần lớn chưa theo dõi, rà soát, giám sát phúc tra việc thực hiện kết luận chất vấn, giải trình và các kiến nghị qua giám sát; có nơi chưa phân biệt được hình thức chất vấn và giải trình giữa hai kỳ họp, có nơi còn chưa tổ chức hoạt động chất vấn, giải trình giữa hai kỳ họp, có nơi tổ chức được 01 phiên giải trình, chất vấn, việc lựa chọn nội dung chất vấn, giải trình chưa phù hợp, có nơi nội dung chưa đúng thẩm quyền, kết luận giải trình chưa chặt chẽ, chưa cụ thể rõ ràng, không có kiến nghị.

Về công tác tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, số lượng cử tri tham gia tiếp xúc không nhiều, số ý kiến, kiến nghị cử tri được ghi nhận rất ít, có nơi không có ý kiến ghi nhận; việc tổ chức cho đại biểu tiếp công dân tại văn phòng ấp, khu phố là không hiệu quả, khi có vấn đề bức xúc, người dân thường đến trụ sở HĐND - UBND để khiếu nại, tố cáo, do đó việc tiếp công dân chủ yếu do Thường trực HĐND thực hiện.

Kỳ họp HĐND xã Trường Đông

Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động HĐND cấp xã

Từ những hạn chế nêu trên, để từng bước nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã trên địa bàn tỉnh, cần quan tâm thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhân sự lãnh đạo HĐND; chú trọng làm tốt công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, trách nhiệm HĐND, đại biểu HĐND trong hệ thống chính trị của địa phương; củng cố, bổ sung nhân sự Chủ tịch, Phó chủ tịch HĐND đối với các xã còn khuyết; xem xét, bố trí nhân sự lại những trường hợp Trưởng Ban của HĐND là công chức UBND xã để thuận lợi hơn trong quá trình hoạt động của HĐND.

Thứ hai, Thường trực HĐND các xã tiếp tục nâng cao vai trò chỉ đạo, điều hành hoạt động HĐND, chủ động nghiên cứu, phối hợp triển khai thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật nhằm khắc phục những hạn chế thời gian qua. Trong đó lưu ý một số vấn đề sau:

- Đối với việc xây dựng nội dung chương trình kỳ họp cần đảm bảo đầy đủ nội dung, trình tự, thủ tục, thẩm quyền theo quy định; bố trí thời gian tổ chức kỳ họp thường lệ nên ít nhất là 01 ngày để dành thời gian cho thảo luận và chất vấn; lựa chọn nội dung chất vấn là những vấn đề bức xúc, vấn đề qua kiến nghị của cử tri nhưng chậm giải quyết thuộc thẩm quyền cấp xã để đại biểu tham gia chất vấn, đề xuất giải pháp để xử lý; việc ban hành nghị quyết phải dựa trên căn cứ pháp lý và phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, tránh ban hành các nghị quyết có nội dung không cần thiết.

- Tăng cường công tác chỉ đạo, điều hòa, phối hợp của Thường trực HĐND trong hoạt động giám sát, định kỳ hàng quý tổ chức họp đánh giá và đưa ra biện pháp khắc phục những hạn chế trong quá trình thực hiện.

- Trong phạm vi cấp xã, đơn vị chịu sự giám sát chủ yếu là UBND xã, do đó cần chú trọng lựa chọn hình thức giám sát phù hợp với điều kiện nhân lực; lựa chọn nội dung giám sát chuyên đề cần tập trung những vấn đề nổi lên có ảnh hướng lớn đến tình hình kinh tế xã hội của địa phương được đại biểu và cử tri quan tâm, báo cáo giám sát cần đánh giá đúng thực trạng tình hình, phân tích, chỉ rõ nguyên nhân và đưa ra được giải pháp giải quyết vấn đề.

Thứ ba, quan tâm đầu tư trang thiết bị, phần mềm để kết nối thông tin giữa HĐND tỉnh, cấp huyện và cấp xã; rà soát, cân đối ngân sách, cấp kinh phí hỗ trợ cho hoạt động HĐND cấp xã đảm bảo hoạt động của HĐND; có chế độ hỗ trợ cho lãnh đạo Ban HĐND xã để khuyến khích, tạo động lực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban HĐND xã; cần quy định nhiệm vụ cụ thể cho công chức xã trong tham mưu, giúp việc hoạt động HĐND. Qua đó giúp Thường trực HĐND xã có cơ sở hoạt động, từng bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND cấp xã.

Thứ tư, Thường trực HĐND tỉnh, huyện quan tâm thường xuyên hướng dẫn, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm để nâng cao kỹ năng hoạt động với HĐND cấp xã, nhằm từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động HĐND các cấp.

                                                                                                Huỳnh Thảo