Công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em ở trên địa bàn tỉnh Tây Ninh: Thực trạng và giải pháp

“Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”, bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em hôm nay chính là tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tố tạo nên sự phát triển bền vững của đất nước trong tương lai. Đó không chỉ là nhiệm vụ của riêng các cấp, các ngành nào, mà chính là nhiệm vụ của toàn xã hội. Trong những năm qua, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trên địa bàn tỉnh luôn được Đảng, Nhà nước và các địa phương xem là chính sách ưu tiên hàng đầu trong việc bảo đảm an sinh xã hội, vì mục tiêu phát triển ổn định và lâu dài của tỉnh.

Tính đến 31/12/2016, trên địa bàn tỉnh, tổng số trẻ em dưới 16 tuổi là 251.982 em, trong đó dưới 06 tuổi là 103.983 em, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt là 2.790 em. Số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được trợ cấp thường xuyên hàng tháng là 1.527 em; trẻ em được nuôi dưỡng trong cơ sở Bảo trợ xã hội là 71 em. Ngoài các chính sách thường xuyên theo quy định, thông qua Quỹ bảo trợ trẻ em tỉnh các mạnh thường quân, các cá nhân và doanh nghiệp đã hỗ trợ cho 5.975 em có hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ về giáo dục, chăm sóc sức khỏe. 

Trong những năm qua, công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, đặc biệt là các đối tượng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được các ngành, các cấp quan tâm thực hiện với hình thức đa dạng và phù hợp hơn với nhu cầu của từng nhóm đối tượng như: được chăm sóc thay thế bởi các gia đình người thân hoặc nuôi dưỡng tại các cơ sở Bảo trợ xã hội tỉnh; trẻ em thuộc các gia đình hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn được hưởng chính sách trợ cấp xã hội, được khám chữa bệnh miễn phí, được hỗ trợ, được tặng quà, cấp học bổng, miễn, giảm học phí…   

Các địa phương đều có hệ thống cộng tác viên để thực hiện công tác theo dõi, rà soát, thống kê số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt trên địa bàn để có giải pháp hỗ trợ. Các hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức, trách nhiệm của toàn xã hội trong việc thực hiện quyền trẻ em được quan tâm thực hiện. Công tác phát hiện, can thiệp giảm thiểu các nguy cơ gây tổn hại cho trẻ em và nguy cơ dẫn đến trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt; công tác trợ giúp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt phục hồi và hòa nhập cộng đồng bước đầu được quan tâm nhằm góp phần hạn chế những tác động tiêu cực đến trẻ em thông qua các chính sách trợ giúp xã hội, hỗ trợ về y tế, giáo dục, dạy nghề, phục hồi chức năng, cai nghiện ma túy tại cộng đồng,...

Bên cạnh thành quả đạt được, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức và cần có những giải pháp cụ thể để tháo gỡ những khó khăn này.

Theo báo cáo của ngành công an từ năm 2014-2016, số số trẻ em dưới 16 tuổi vi phạm hành chính là 475 em, vi phạm hình sự bị khởi tố là 21 em, trẻ em bị xâm hại là 154 em, bạo lực là 37 em. Điều này cho thấy công tác phòng ngừa và can thiệp để trẻ em không bị tai nạn thương tích; bị xâm hại tình dục, bị bạo lực và vi phạm pháp luật có lúc chưa kịp thời. Bên cạnh đó, do sự thiếu trách nhiệm của một số gia đình trong việc chăm lo cho trẻ, không quan tâm đến trẻ, bỏ mặc trẻ sống lang thang, tụ tập thành băng nhóm dẫn đến phạm tội để thoả mãn nhu cầu cá nhân. 

Tình trạng thiếu trang thiết bị, thiếu bác sĩ chuyên khoa, thiếu vacxin đang là vấn đề lớn gây trở ngại cho hoạt động khám chữa bệnh cho trẻ em nhất là ở tuyến cơ sở. Công tác chăm sóc, tư vấn về mặt sức khỏe, tâm lý đối với các trường hợp trẻ em bị xâm hại tình dục chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan chăm sóc sức khỏe và cơ quan điều tra vụ án. 

Tình trạng thiếu phòng học nhất là đối với bậc học mầm non và mẫu giáo vẫn còn nên chưa đáp ứng nhu cầu học tập cho trẻ em hiện nay. Chất lượng dạy và học có lúc, có nơi chưa đảm bảo theo yêu cầu, chưa có biện pháp hữu hiệu về việc chống học sinh bỏ học giữa chừng. Việc bố trí thời gian tổ chức các chương trình tọa đàm, diễn đàn cho trẻ em đối thoại, bày tỏ ý kiến và nguyện vọng của mình còn ít.

Các thiết chế văn hóa cơ sở, các Trung tâm văn hóa - thể thao cấp huyện chưa tổ chức được nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao…thường xuyên cho trẻ em, chưa đáp ứng được nhu cầu vui chơi, giải trí cho trẻ em. Một số thiết chế văn hóa cơ sở, công trình, sân chơi được đầu tư để phục vụ các hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em chưa phát huy hết công năng. Một số thiết chế văn hóa ở cơ sở hiện đang có dấu hiệu xuống cấp, không được bảo dưỡng, sửa chữa gây lãng phí hiệu quả đầu tư. Hầu hết các khu vui chơi cho trẻ chỉ tập trung ở vùng thành thị, đông dân cư, còn ở vùng nông thôn trẻ chưa có được nhiều hoạt động vui chơi, giải trí phù hợp với lứa tuổi.

Một thực trạng đáng báo động hiện nay là tình trạng nghiện game online trong đó có những game có nội dung bạo lực đang ngốn không ít thời gian, tiền bạc, sức khỏe và ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của một bộ phận trẻ em hiện nay, game làm cho các em bị chìm vào thế giới ảo làm ảnh hưởng đến học tập, hạn chế giao tiếp với mọi người, nguy hiểm hơn nữa là dẫn các em đến một số hành vi bạo lực gây hậu quả nghiêm trọng.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do sự phân hóa giàu nghèo, sức ép của nền kinh tế thị trường đến việc làm, thu nhập, đời sống của nhiều gia đình, tình trạng nghèo đói, đô thị hóa với tốc độ cao,… làm cho môi trường sống hiện tại tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến các vụ xâm hại trẻ em, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em vi phạm pháp luật, nghiện game....Bên cạnh đó, do nhận thức của một số địa phương cũng như một bộ phận người dân chưa cao, chưa quan tâm đến công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em; hoạt động tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức của người dân trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em chưa thường xuyên, nội dung tuyên truyền chưa phong phú và đa dạng. Việc thu hút nguồn lực đầu tư cho công tác chăm sóc và giáo dục trẻ em nhất là việc chăm sóc sức khỏe, văn hóa, tinh thần cho trẻ em còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu được chăm sóc sức khỏe, vui chơi, giải trí và giáo dục cho trẻ em. Lực lượng cộng tác viên làm công tác trẻ em kiêm nhiêm, hoạt động chưa đều tay, chưa kịp thời nắm bắt số đối tượng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt để phản ánh, tham mưu giải pháp hỗ trợ kịp thời...

Trước những thực trạng nêu trên, trong thời gian tới, cần có những giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, thách thức trong công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em để đạt mục tiêu đề ra như: tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến trẻ em nhằm tạo môi trường luật pháp đầy đủ, thân thiện với trẻ em và tạo môi trường xã hội phù hợp với trẻ em, tạo thuận lợi cho cơ sở trong việc triển khai thực hiện; nâng cao, đổi mới chất lượng và phương pháp tuyên truyền theo hướng có trọng tâm, trọng điểm theo từng đối tượng, nhất là đối tượng có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt; triển khai thực hiện tổ chức các mô hình diễn đàn nâng cao kỹ năng tự phòng vệ cho trẻ em; hình thành và phát triển các mô hình tư vấn cho trẻ em; tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ em vi phạm pháp luật sau khi chấp hành xong hình phạt được hỗ trợ dạy nghề, tạo việc làm, tái hòa nhập cộng đồng; quan tâm đào tạo bác sĩ chuyên khoa và trang cấp các trang thiết bị phục vụ cho công tác chăm sóc trẻ em, nhất là ở tuyến cơ sở, có giải pháp góp phần kéo giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng, trẻ em được hưởng thụ ngày càng nhiều hơn các dịch vụ về y tế; bố trí đủ phòng học và giáo viên để đảm bảo công tác giáo dục trẻ em; tổ chức các buổi học ngoại khóa để giáo dục kỹ năng tự phòng vệ, kỹ năng sống cho trẻ; tăng cường công tác tuyên tuyền để nâng cao ý thức chấp hành Luật giao thông đường bộ; có sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình hướng dẫn các em học sinh khai thác và sử dụng Internet theo hướng có lợi nhằm hạn chế các tác động tiêu cực từ việc nghiện game online, các trò chơi bạo lực… Tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh xã hội hóa để xây dựng các thiết chế văn hóa cơ sở, các khu vui chơi để đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí cho trẻ em.