ĐẠO ĐỨC CÔNG VỤ PHỤC VỤ NHÂN DÂN

Đạo đức hiểu một cách cụ thể là những nguyên tắc, chuẩn mực như những thang giá trị được xã hội thừa nhận. Đạo đức có tác dụng chi phối, điều chỉnh hành vi của mỗi người, phù hợp với lợi ích của xã hội, của đất nước. Đạo đức vừa mang tính “bổn phận” được hiểu là “văn hóa bổn phận”, diễn ra một cách tự giác của mỗi cá nhân, đồng thời cũng chịu sự chế định của dư luận xã hội.

Thực hành đạo đức qua nhiều mối quan hệ: từng người thì lấy mình làm đối tượng như thực hiện các hành vi cần, kiệm, liêm, chính. Trong mối quan hệ với đất nước và Nhân dân là trung với nước, hiếu với dân. Quan hệ giữa con người với con người đó là yêu thương con người, sống có tình có nghĩa. Với nhân loại đó là tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung.

Đạo đức công vụ thực chất là những chuẩn mực đạo đức của cán bộ, công chức trong thực thi công vụ. Đồng thời, đạo đức công vụ cũng bao gồm đạo đức công dân, đạo đức của con người Việt Nam trong thời đại mới.

Trong khi thực hành đạo đức công vụ, tùy theo tính chất nghề nghiệp, vị trí công tác, chức vụ được giao,… mà yêu cầu, đòi hỏi cũng khác nhau. Người đứng đầu, cán bộ chủ chốt phải có những phẩm chất đạo đức riêng, ví như tính tiên phong, gương mẫu. Là cán bộ, công chức thì ai cũng phải gương mẫu nhưng sự gương mẫu của người đứng đầu khác nhiều so với sự gương mẫu của cán bộ, công chức bình thường. Bởi vì, như ông cha ta đã tổng kết: “nhà dột từ nóc dột xuống”; “thượng bất chính, hạ tắc loạn”.

Đạo đức của người cán bộ lãnh đạo, quản lý khác đạo đức của người cán bộ không giữ chức vụ, không thể lẫn lộn đạo đức của người này với người khác, vị trí này với vị trí khác, chức vụ này với chức vụ khác,…nhưng cũng không nên tách bạch một cách siêu hình đạo đức của từng loại người. Bởi vì, tất cả có chung cái nền đạo đức công dân. Đạo đức công dân quan trọng nhất là cần, kiệm, liêm, chính, thiếu một trong bốn đức đó là không thành người, cũng giống như trời thiếu một mùa, đất thiếu một phương. Đạo đức công vụ gắn chặt với đạo đức công dân.

Có thể thấy những việc liên quan sai phạm về đạo đức của cán bộ, công chức trong giai đoạn hiện nay xuất hiện chủ yếu do nguyên nhân người cán bộ, công chức tập trung vào lợi ích cá nhân trong thực thi công vụ, nổi cộm là trong các lĩnh vực như: đất đai, giao thông, xây dựng, công an, kiểm lâm, y tế,... Trong đó, có nhiều vụ việc cán bộ, công chức vi phạm đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp gây hậu quả nghiêm trọng, như cán bộ công chức kiểm lâm lơ là, thiếu trách nhiệm, thậm chí cấu kết với lâm tặc phá hoại rừng để sinh lợi cho bản thân; cán bộ, công chức ngành y tế lợi dụng vị trí việc làm để lôi kéo khách cho phòng khám tư, tranh giành hoa hồng cung cấp thuốc, vật tư, cấu kết cho phép lưu hành thuốc nhập lậu, thuốc giả,…; một số cán bộ dự án "rút ruột" công trình xây dựng; một số cán bộ, công chức thanh tra giao thông, công an giao thông nhận tiền “mãi lộ” của lái xe, của doanh nghiệp; một số cán bộ, công chức địa chính làm cò giấy tờ đất, cố ý sai phạm để trục lợi cá nhân; có cán bộ làm công tác đền bù, giải tỏa thiếu quản lý, tắc trách để cấp dưới gây ra những sai phạm tạo nhiều dư luận, bức xúc cho người dân; thậm chí một số công chức làm công tác văn thư, lưu trữ của cơ quan nhà nước cũng hách dịch, rề rà, gây khó dễ cho các cá nhân đến liên hệ công tác... Bên cạnh đó, tình trạng cán bộ, công chức bớt xén thời gian làm việc, đùn đẩy trách nhiệm, giải quyết công việc chưa đúng quy định, hướng dẫn, giải thích công việc cho người dân một cách lòng vòng, khó hiểu, thái độ làm việc hời hợt, thiếu nhiệt tình và thiếu hẳn tính thân thiện trong việc tiếp công dân vẫn còn xảy ra phổ biến ở nhiều nơi.

Cán bộ là gốc của mọi công việc, mọi việc thành bại liên quan đến cán bộ tốt hay kém, vì vậy, đạo đức công vụ giữ một vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng đối với đất nước. Tu dưỡng đạo đức công vụ của cán bộ, công chức có một ý nghĩa lớn lao và tầm quan trọng đặc biệt. Lòng tin của Nhân dân đối với Đảng, với Nhà nước nhiều hay ít cũng do nơi đây. Hồ Chí Minh là một lãnh tụ đặc biệt quan tâm tới đạo đức nói chung, đạo đức công vụ nói riêng. Theo Bác: “người cách mạng phải có đạo đức cách mạng, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được Nhân dân”.

Nền tảng đạo đức công vụ cốt lõi của xã hội ta được xác định là đạo đức công vụ phục vụ Nhân dân. Muốn có đạo đức công vụ phục vụ Nhân dân, người cán bộ, công chức cần thực hiện các việc sau:

Một là, phải nhận thức về tính chất, ý nghĩa, tầm quan trọng của công việc mình làm, mà ý nghĩa lớn lao nhất là phải xác định cái gì lợi cho dân là chân lý, phục vụ Nhân dân là bổn phận của người cán bộ, công chức.

Hai là, phải có sự ràng buộc giữa lời nói và hành vi của mình, bảo đảm nói đi đôi với làm, nói thì phải làm và làm cho tốt. Nếu nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, nói một đường làm một nẻo thì người cán bộ, công chức phải bị đánh giá và chịu trách nhiệm trước mức độ làm việc của mình và chịu sự phán xét của Nhân dân.

Ba là, phải nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để giải thích, tuyên truyền, cổ động quần chúng thực hành và cán bộ, công chức phải thi đua thực hiện chính sách của Nhà nước.

Bốn là, phải suy nghĩ và hành động đúng đường lối quần chúng: đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết; Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân; Việc gì cũng bàn với Nhân dân, giải thích cho nhân Nhân hiểu rõ; Có khuyết điểm thì thật thà tự phê bình trước Nhân dân, và hoan nghênh Nhân dân phê bình mình; Sẵn sàng học hỏi Nhân dân; Tự mình làm gương mẫu về cần kiệm liêm chính để Nhân dân noi theo. Đạo đức công vụ, trách nhiệm công chức không phải thụ động, ngoan ngoãn, một chiều phụ trách trước Đảng và Nhà nước mà còn phải phụ trách trước dân: nếu trong những chính sách, quy định của Đảng, của Nhà nước có gì khuyết điểm, cán bộ, công chức phải có tinh thần phụ trách trước Nhân dân mà đề nghị những chỗ nên sửa đổi. Hồ Chí Minh viết: “Nghị quyết gì mà dân chúng cho là không hợp thì để họ đề nghị sửa chữa. Dựa vào ý kiến của dân chúng mà sửa chữa cán bộ và tổ chức của ta”.

Sáu là, cán bộ, công chức phải thực hành tiết kiệm, chống tham ô, tham nhũng, lãng phí, quan liêu. Tiết kiệm không đơn thuần chỉ là tiền bạc, vật chất, thời gian mà còn là việc sắp xếp, bố trí, phân phối công việc, kể cả phân phối cán bộ. Bởi vì, nói đến tiết kiệm là nói đến năng suất, hiệu quả gắn với chống lãng phí. Trong công tác cán bộ mà không bố trí đúng người, đúng việc theo kiểu “thợ mộc làm thợ rèn”, người tài không được sử dụng đúng chỗ là lãng phí chất xám, đây là lãng phí lớn nhất cho sự phát triển.

Cán bộ công chức phải luôn thực hành chữ liêm, chống tham ô, tham nhũng để làm kiểu mẫu cho dân. Liêm và kiệm đi đôi với nhau, vì xa xỉ mà sinh ra tham lam. Tham tiền, của cải, vật chất chỉ là ngọn, cái chính: tham địa vị, tham danh tiếng, tham ăn ngon, sống yên,… dìm người khác để giữ địa vị và danh tiếng của mình, cậy quyền thế mà đục khoét dân, ăn của đút lót.

Thực hành đạo đức công vụ đặc biệt phải tẩy sạch bệnh quan liêu. Nguyên nhân của bệnh quan liêu là do xa Nhân dân, khinh Nhân dân, sợ Nhân dân, không tin Nhân dân, không hiểu Nhân dân. Biểu hiện của bệnh quan liêu là đối với Nhân dân thì chỉ biết dùng mệnh lệnh, ép dân chúng làm. Đối với việc, chỉ biết tổ chức hội nghị, viết nghị quyết, ra chỉ thị. Đối với mình thì nói một đường làm một nẻo, chỉ biết lo cho mình, không quan tâm đến Nhân dân, không lo phụng sự Nhân dân, mà còn muốn Nhân dân phụng sự mình, trước mặt quần chúng thì lên mặt quan cách mạng. Điều đáng lưu ý là bệnh quan liêu ấp ủ, dung túng, che chở cho tham ô, lãng phí. Vì vậy, muốn trừ sạch tham ô, lãng phí, trước mắt phải tẩy sạch bệnh quan liêu. Bệnh quan liêu, mệnh lệnh trái hẳn với tinh thần trách nhiệm, trái hẳn với đạo đức công vụ.

Tóm lại, cán bộ, công chức là người làm công ăn lương của nhà nước nhưng lại là người làm việc vì công chúng, họ phải tự xác định mình là niềm hy vọng, tin cậy của Nhân dân, ý thức trách nhiệm, tận tâm, tận lực phục vụ Nhân dân là nội dung quan trọng nhất của đạo đức công vụ. Điều này luôn đúng với mọi giai đoạn lịch sử của đất nước ta./.

 KT