Nâng cao chất lượng hoạt động giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân tỉnh Tây Ninh

Giám sát là một trong hai chức năng chủ yếu của HĐND. Thực hiện tốt chức năng giám sát giúp HĐND đánh giá được việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật, các Nghị quyết của HĐND và nắm được sự không phù hợp của các quy định của Trung ương, địa phương, qua đó, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền kịp thời sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ đối với các quy định thuộc thẩm quyền của HĐND.

Hoạt động giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân tỉnh là hoạt động không mới, nhưng kế thừa quy định trước đây, và trên cơ sở tính hiệu quả của giám sát chuyên đề, hình thức giám sát này đã được quy định ngày càng chặt chẽ hơn, là một trong năm hình thức giám sát của HĐND, có quy mô, tính chất rộng và sâu hơn các hình thức khác. Kể từ khi Luật hoạt động giám sát có hiệu lực thi hành, trong xây dựng và ban hành Nghị quyết về Chương trình giám sát hàng năm của HĐND tỉnh đều có 01 nội dung giám sát chuyên đề, kết quả giám sát được báo cáo tại kỳ họp giữa năm của HĐND tỉnh.

 

Từ đầu nhiệm kỳ 2016 – 2021 đến nay, HĐND tỉnh đã tổ chức thực hiện được 02 chuyên đề giám sát gồm: Giám sát việc triển khai thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch và giám sát công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Qua triển khai thực hiện 02 chuyên đề giám sát của HĐND tỉnh đã đạt được những kết quả như sau:

- Thứ nhất, chuyên đề giám sát được lựa chọn đều là những vấn đề lớn của địa phương, có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. 

Đối với lĩnh vực du lịch, Tây Ninh có tiềm năng, thế mạnh nhưng trong thời gian dài, tỉnh gặp nhiều khó khăn, lúng túng trong khai thác tiềm năng này để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, mặc dù tỉnh đã có quy hoạch tổng thể phát triển du lịch. Với trách nhiệm cơ quan giám sát, nhiệm kỳ 2011 – 2016, Thường trực HĐND tỉnh, Ban Kinh tế và Ngân sách đã thực hiện 02 cuộc giám sát, khảo sát về du lịch, tuy nhiên, qua giám sát cũng chưa có chuyển biến đáng kể,... Mặt khác, năm 2016 tỉnh có định hướng tập trung phát triển du lịch, vì vậy HĐND chọn nội dung này để giám sát chuyên đề 2017.   

Đối với chuyên đề về nguồn nhân lực - là một trong 03 chương trình đột phá của tỉnh (giai đoạn 2011 – 2016). Thời gian qua, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhằm nâng cao chất lượng và năng suất lao động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, quá trình thực hiện còn nhiều bất cập, nguồn nhân lực chưa trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của tỉnh, vì vậy HĐND tỉnh chọn nội dung này để giám sát chuyên đề năm 2018.

- Thứ hai, việc thực hiện các bước theo quy trình giám sát chuyên đề cơ bản đảm bảo theo quy định như: ban hành Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát, xác định rõ đối tượng, phạm vi, nội dung giám sát. Đoàn giám sát do Chủ tịch HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn, thành viên Đoàn gồm Ủy viên Thường trực HĐND, lãnh đạo chuyên trách các Ban, một số đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh am hiểu về chuyên đề giám sát, ngoài ra, Đoàn giám sát mời đại diện UBMTTQVN tỉnh, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cùng tham gia; tiến độ các bước được quy định rõ trong kế hoạch giám sát làm cơ sở để Đoàn giám sát triển khai thực hiện.

Công tác chuẩn bị cho giám sát được thực hiện ngay sau khi HĐND tỉnh thông qua Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát, đề cương báo cáo giám sát được thiết kế theo từng cơ quan, đơn vị, nhóm đối tượng, với nội dung chi tiết, số liệu cụ thể thông qua các bảng, biểu phụ lục kèm theo. Tiến độ triển khai thực hiện các nội dung giám sát chuyên đề cơ bản đảm bảo theo kế hoạch đề ra.

- Thứ ba, công tác khảo sát được chú trọng, Đoàn giám sát thành lập các Đoàn công tác để tổ chức khảo sát nắm tình hình thực tế về kết quả triển khai các quy định, chính sách, đồng thời, làm cơ sở để đối chiếu với kết quả thực hiện theo báo cáo của UBND tỉnh, các ngành có liên quan.

 

Đối với chuyên đề giám sát về du lịch, Đoàn giám sát tiến hành khảo sát 21 cơ quan, đơn vị bao gồm: cơ quan quản lý nhà nước; các cơ quan có chức năng quản lý về du lịch; các doanh nghiệp kinh doanh các lĩnh vực liên quan đến du lịch; khảo sát tình hình phát triển một số làng nghề truyền thống của tỉnh,...; khảo sát thực trạng một số địa điểm du lịch hiện có, một số địa điểm được quy hoạch nhiều năm nhưng vẫn chưa hình thành...

Đối với chuyên đề giám sát nguồn nhân lực, Đoàn giám sát tổ chức khảo sát thực tế 24 đơn vị doanh nghiệp hoạt động về lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, hợp tác xã, trường đào tạo nghề,... để nắm tình hình thực trạng nhân lực tại các đơn vị này, nhu cầu nhân lực trong tương lai, khả năng đáp ứng nhân lực của địa phương; khảo sát việc triển khai, kết quả thực hiện các chính sách đào tạo và phát triển nhân lực đối với một số cơ quan, đơn vị có liên quan.

Kết quả khảo sát là cơ sở để Đoàn giám sát tiến hành giám sát UBND tỉnh, các sở, ngành có trách nhiệm chính trong thực hiện các nội dung thuộc chuyên đề giám sát. Trên cơ sở thực trạng những vấn đề qua giám sát, các đơn vị được giám sát đều thừa nhận những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân mà Đoàn giám sát chỉ ra và đồng tình với những kết luận sơ bộ của Trưởng đoàn giám sát tại buổi làm việc.

 

- Thứ tư, việc xem xét kết quả giám sát được thực hiện đúng theo quy định. Đối với chuyên đề giám sát về du lịch, Đoàn giám sát trình HĐND kết quả giám sát tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2017 và được các đại biểu quan tâm thảo luận sôi nổi. Trên cơ sở đó, HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết về kết quả giám sát với 08 nhóm giải pháp cụ thể, làm cơ sở để các cấp, các ngành và người dân tập trung nguồn lực đầu tư phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh.

- Thứ năm, tính hiệu quả được thể hiện rõ nét. Sau khi Nghị quyết của HĐND tỉnh về kết quả giám sát việc triển khai thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Tây Ninh được thông qua, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết của HĐND tỉnh. Ngoài ra, kết quả giám sát còn cung cấp thêm thông tin để Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn để phát triển du lịch Tây Ninh giai đoạn 2017 – 2020 và định hướng đến năm 2030. Hiện tỉnh đã đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, mời gọi được những nhà đầu tư chiến lược phát triển du lịch tại Tây Ninh, một số dự án lớn, trọng điểm đã được triển khai thúc đẩy du lịch phát triển.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong thực hiện giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh còn những khó khăn, hạn chế, điển hình như: Thứ nhất, những vấn đề lớn của địa phương được chọn làm chuyên đề giám sát đều là những vấn đề khó, phức tạp, nhân lực am hiểu sâu sắc về vấn đề giám sát ít, Đoàn giám sát gặp không ít khó khăn trong định hướng kết quả đầu ra; công tác chuẩn bị và triển khai thực hiện bị kéo dài hơn so với dự kiến; việc mời chuyên gia tư vấn tham gia giám sát chưa thực hiện được. Thứ hai, trong việc báo cáo, cung cấp thông tin cho Đoàn giám sát, có một số đơn vị thực hiện chưa tốt, chưa báo cáo, cung cấp đầy đủ thông tin theo yêu cầu; hệ thống cơ sở dữ liệu, số liệu thiếu, độ tin cậy thấp. Bên cạnh đó, nhiều vấn đề được đại biểu đặt ra tại buổi làm việc cũng chưa được các cơ quan có liên quan giải trình đầy đủ, rõ ràng, việc bổ sung báo cáo không kịp thời, nên khó khăn cho Đoàn giám sát trong việc tổng hợp, đánh giá kết quả thực hiện và định hướng, đề xuất giải pháp khắc phục. Thứ ba, Đoàn giám sát thiếu sự phân công cụ thể nhiệm vụ cho từng thành viên, nên mặc dù thành viên Đoàn giám sát được cơ cấu nhiều, nhưng chưa phát huy được hết vai trò cá nhân của từng thành viên. Ngoài ra, quá trình xem xét kết quả giám sát tại kỳ họp, ít có những ý kiến phân tích, đánh giá, kiến nghị thực sự sắc sảo để giám sát chuyên đề của HĐND đạt kết quả cao hơn. 

Những khó khăn, hạn chế nêu trên do nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân cơ bản chủ yếu vẫn là: Giám sát chuyên đề của HĐND là hoạt động mới triển khai nên nhiều đại biểu (nhất là đại biểu kiêm nhiệm) chưa có kinh nghiệm thực hiện; nội dung giám sát cần có chuyên môn sâu nên đại biểu gặp khó khăn trong việc tiếp cận; Tây Ninh thiếu những chuyên gia đầu ngành về những vấn đề lớn, phức tạp, có tính tổng hợp cao, việc tìm kiếm chuyên gia ở các địa phương khác gặp nhiều khó khăn; nhân lực của HĐND có mặt vẫn còn chưa đáp ứng yêu cầu. 

Qua kết quả thực hiện giám sát chuyên đề của HĐND, Thường trực HĐND tỉnh nhận thấy rằng, để hình thức giám sát này mang lại hiệu quả cao, cần quan tâm một số vấn đề như sau:

- Thứ nhất, chọn chuyên đề giám sát phải là những chuyên đề lớn, có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của địa phương trong từng thời điểm và việc xử lý những khó khăn, vướng mắc nằm trong phạm vi thẩm quyền, khả năng giải quyết của địa phương. Thông qua hoạt động giám sát chuyên đề có thể kiểm nghiệm, đánh giá, bổ sung cho việc thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của HĐND trong những lĩnh vực đó.

- Thứ hai, khâu chuẩn bị giám sát phải được thực hiện kỹ càng, từ thu thập thông tin, hệ thống hóa các văn bản pháp luật có liên quan, xây dựng đề cương, xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai giám sát, đến việc phân công cụ thể nhiệm vụ cho từng thành viên, để vấn đề giám sát được nghiên cứu, xem xét một cách toàn diện. Riêng đối với việc xây dựng đề cương gợi ý báo cáo giám sát phải chi tiết, cụ thể, sát thực tiễn, được xây dựng trên cơ sở khoa học, tách riêng cho từng nhóm đối tượng, để thu thập đủ thông tin cần thiết, qua đó sẽ giúp cho việc phân tích, tổng hợp các nội dung giám sát có hệ thống, rõ ràng, đúng hướng, đạt yêu cầu, và làm cơ sở cho việc kết luận giám sát. Đề cương yêu cầu báo cáo cũng sẽ là đề cương để báo cáo kết quả giám sát.

- Thứ ba, phải tiến hành khảo sát thực tế. Đoàn giám sát cần lựa chọn vấn đề trọng tâm, tổ chức các Đoàn công tác với thành phần tinh gọn để đi thực tế cơ sở, nắm tình hình, gặp gỡ người dân và các đối tượng ảnh hưởng để thu thập thông tin, thẩm tra tính chính xác của các số liệu do các đơn vị chịu sự giám sát cung cấp.

- Thứ tư, trước khi tiến hành giám sát, dành thời gian thích đáng cho thành viên Đoàn giám sát nghiên cứu báo cáo của các đơn vị chịu sự giám sát. Qua đó, sẽ tập hợp các vấn đề cụ thể được đặt ra để làm việc với các cơ quan, đơn vị, khi đó, vấn đề sẽ được “mổ xẻ” một cách chi tiết, đồng thời, đề ra những giải pháp để giải quyết vấn đề.

- Thứ năm, báo cáo kết quả giám sát phải bám sát đề cương đã được định hướng từ khi triển khai giám sát, để mô tả được bức tranh toàn cảnh về chuyên đề giám sát; báo cáo phải đánh giá đúng tình hình, chỉ ra được những kết quả cũng như những tồn tại, hạn chế trong thực hiện nhiệm vụ của đối tượng chịu giám sát hoặc những bất cập của chính sách để đưa ra được kết luận, kiến nghị xác đáng, làm cơ sở cho HĐND ra Nghị quyết về kết quả giám sát. Bên cạnh đó, cần phải dành thời lượng phù hợp tại kỳ họp để HĐND xem xét báo cáo theo đúng trình tự.

- Thứ sáu, cần phải có sự phối hợp tích cực của UBND tỉnh trong quá trình thực hiện giám sát chuyên đề của HĐND, giúp Đoàn giám sát thực hiện đúng tiến độ, báo cáo kết quả giám sát kịp thời với HĐND. Sau giám sát, UBND tỉnh xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết về kết quả giám sát của HĐND. Đồng thời, Thường trực HĐND phải theo dõi việc tiếp thu, thực hiện Nghị quyết, khi cần thiết có thể đưa vấn đề ra chất vấn tại kỳ họp để kết luận của HĐND được thực hiện nghiêm túc. Có như vậy, hiệu quả giám sát mới được toàn diện.

Như vậy, trong các hình thức giám sát, có thể nhận thấy giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh là hình thức giám sát có tính chuyên sâu, mang lại hiệu quả cao. Nội dung giám sát chuyên đề được lựa chọn thường là những nội dung có tầm quan trọng đối với sự phát triển của địa phương; quá trình triển khai giám sát tương đối dài nên có điều kiện nghiên cứu kỹ những vấn đề liên quan; kết quả giám sát được báo cáo đầy đủ, chi tiết cho HĐND xem xét, những kiến nghị sau giám sát có tính pháp lý cao và bắt buộc thực hiện. Bên cạnh đó, hoạt động giám sát chuyên đề giúp HĐND đánh giá khá đầy đủ kết quả thực thi chính sách trên địa bàn và nhìn nhận những hạn chế trong cơ chế quản lý cũng như trách nhiệm của các cấp, các ngành. Qua đó, những thiếu sót, hạn chế trong thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước có thể được khắc phục kịp thời, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.