Thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân: Cần những giải pháp bền vững

Theo quy định pháp luật về BHYT, đối tượng trẻ em dưới 6 tuổi, hộ nghèo,  đối tượng bảo trợ xã hội và người có công được cấp miễn phí thẻ BHYT, hộ cận nghèo được hỗ trợ 70% mức đóng BHYT, hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp có mức sống trung bình được hỗ trợ 30% mức đóng BHYT. Riêng tại Tây Ninh, từ năm 2011, HĐND tỉnh đã hỗ trợ đủ 100% mức đóng BHYT cho hộ cận nghèo, và cuối năm 2014 cũng đã hỗ trợ đủ 100% mức đóng BHYT cho hộ nghèo theo tiêu chuẩn của tỉnh và hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp có mức sống trung bình. Do đó, việc thực hiện bảo hiểm y tế cho các đối tượng này tương đối dễ dàng vì được nhà nước hỗ trợ toàn bộ kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế, nhưng đối với một số đối tượng còn lại theo quy định của Luật bảo hiểm y tế thì việc thực hiện còn gặp khá nhiều khó khăn.

Người lao động tại cơ sở sản xuất nhỏ chưa được tham gia BHXH, BHYT (ảnh minh họa)

Đến tháng 5/2015, số thẻ BHYT của người lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHYT là hơn 172 nghìn thẻ, chiếm tỷ lệ hơn 26% trong tổng số người lao động trên địa bàn tỉnh. Đây chỉ là số liệu thống kê đối với các đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại những doanh nghiệp lớn, còn đối với các cơ sở kinh doanh nhỏ, lẻ thì vẫn chưa thống kê được. Bên cạnh đó, việc thực hiện các chế độ BHXH, BHYT chủ yếu thực hiện cho đội ngũ nhân viên văn phòng, đối với công nhân còn nhiều bất cập, do tình trạng nợ BHXH của doanh nghiệp vẫn còn nhiều nên việc không thực hiện BHYT cho người lao động cũng là điều dễ hiểu. Cộng với người lao động tại các cơ sở sản xuất nhỏ, lẻ phần lớn chưa được ký kết hợp đồng lao động, trả lương theo ngày công lao động, nên không được thực hiện BHXH, BHYT. Do vậy mà số lượng người lao động được tham gia BHYT so với tổng số người lao động trên địa bàn tỉnh thì tỷ lệ vẫn còn rất khiêm tốn.

Đối với học sinh, sinh viên, năm học 2014 - 2015 tham gia BHYT đạt hơn 84%, đây là một sự nỗ lực lớn của toàn ngành giáo dục và đào tạo của tỉnh. Để được như vậy, Sở Giáo dục và Đào tạo đã đưa tỷ lệ tham gia BHYT vào chỉ tiêu thi đua của ngành, theo đó, một trong những tiêu chí xét tập thể lao động xuất sắc là phải đạt 95% học sinh tham gia BHYT, tập thể lao động tiên tiến đạt 92%. Chỉ tiêu đặt ra là khá cao, và bị không ít phản ánh từ giáo viên, phụ huynh và học sinh. Nhưng nhờ vậy mà tỷ lệ học sinh tham gia BHYT năm nay tăng cao so với năm học trước (thời điểm tháng 10/2014 đạt tỷ lệ 73% học sinh tham gia BHYT), và khẳng định việc thực hiện BHYT toàn dân là trách nhiệm chung của toàn xã hội, trong đó, có trách nhiệm của ngành giáo dục, của mỗi giáo viên và học sinh. Bên cạnh những địa phương đạt tỷ lệ học sinh tham gia BHYT cao như: Trảng Bàng đạt 93,05% (số liệu học sinh Phòng Giáo dục và Đào tạo quản lý), Dương Minh Châu đạt 92,73%, thì còn một số địa phương tỷ lệ tham gia còn thấp như: Châu Thành (71,64%), Tân Châu (69,39%) và thấp nhất là Bến Cầu (58,83%). Theo lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo thì nguyên nhân là do một số trường chưa quyết liệt trong việc tuyên truyền vận động tham gia BHYT, ngoài ra còn có nguyên nhân là do đời sống của người dân vùng nông thôn, biên giới của tỉnh nhìn chung còn khó khăn, không có điều kiện cho con tham gia BHYT. Có lẽ vì vậy mà hiện nay còn một số trường khu vực nông thôn tỷ lệ học sinh tham gia BHYT dưới 40% (THCS Thạnh Bắc có 39,69 % học sinh tham gia BHYT, THCS Thạnh Hiệp là 34,25% - thuộc xã Thạnh Bắc, huyện Tân Biên). Và nếu nguyên nhân chính là điều kiện kinh tế của gia đình khó khăn không thể tham gia BHYT cho học sinh, thì trong năm học tới (2015 – 2016), khi mức đóng hàng tháng của học sinh tăng từ 3% lên 4,5% mức lương cơ sở, thì tình hình học sinh tham gia BHYT có thể sẽ không còn khả quan như hiện nay.

Khám bệnh bảo hiểm y tế (ảnh sưu tầm)

Từ ngày 01/01/2015, hộ gia đình là đối tượng tham gia BHYT bắt buộc và phải tham gia cả hộ, đây cũng là đối tượng có tỷ lệ tham gia thấp nhất (22,17%). Trước đây, khi không bắt buộc tham gia cả hộ, thì đa số đối tượng tham gia là người có nhu cầu khám chữa bệnh, và phần đông là những người bệnh nên mới chủ động tham gia bảo hiểm y tế để giảm gánh nặng về chi phí khám chữa bệnh. Vì thế mà đối tượng hộ gia đình tham gia BHYT dù ít hơn các đối tượng khác, nhưng lại là đối tượng có chi phí khám chữa bệnh BHYT cao. Hiện nay, thực hiện BHYT hộ gia đình với mục đích tăng tính chia sẻ cộng đồng khi ốm đau, bệnh tật, thì lại gặp phải những khó khăn như: nhiều hộ không có khả năng mua BHYT một lần cho cả hộ, các thủ tục xác nhận việc tham gia BHYT của các thành viên trong hộ gây phiền hà,... những vấn đề này, ngành BHXH và ngành y tế đã cùng tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia BHYT như: cho mua thẻ BHYT theo hàng quý để giảm gánh nặng về chi phí, đơn giản thủ tục xác nhận,... Nhưng có một vấn đề lớn các ngành có quan tâm nhưng chưa có nhiều chuyển biến tích cực, đó là chất lượng khám chữa bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh BHYT, tinh thần, thái độ phục vụ của nhân viên y tế còn nhiều mặt hạn chế, tạo ra tâm lý so sánh cho người dân giữa chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện công lập và bệnh viện tư nhân. Chính những vấn đề này là rào cản lớn làm cho đa số người dân chưa muốn tham gia BHYT.

Theo lộ trình thực hiện BHYT toàn dân thì đến cuối năm 2015, Tây Ninh phải đạt tỷ lệ 75% người dân tham gia BHYT và đạt 90% vào năm 2020. Tuy nhiên, với tỷ lệ tham gia hơn 61% như hiện nay thì việc đạt được 75% vào cuối năm 2015 là rất khó. Mặc dù vậy, để thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân, cần thiết các cấp, các ngành phải có những giải pháp mạnh mẽ để nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền nhằm tác động vào ý thức tham gia BHYT của người dân, của hộ gia đình, phát huy tính cộng đồng, lấy số đông bù số ít để chia sẻ gánh nặng chi phí khi tham gia khám chữa bệnh; tăng cường công tác thanh kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với người lao động, đặc biệt là thực hiện BHXH, BHYT tại các doanh nghiệp nhằm nâng cao tỷ lệ người lao động tham gia BHYT; ngoài ra, có giải pháp hỗ trợ cho đối tượng học sinh, sinh viên không có điều kiện tham gia BHYT, để giảm bớt khó khăn cho người tham gia BHYT. Nhưng quan trọng hơn hết là việc nâng cao chất lượng khám chữa bệnh của các cơ sở y tế, tinh thần, thái độ phục vụ của cán bộ, nhân viên y tế phải đặt quyền lợi của người bệnh lên trên hết, để người dân tin tưởng, tự nguyện tham gia BHYT, từ đó mới đạt mục tiêu BHYT toàn dân một cách bền vững.

Mai Ngọc