Một số vấn đề về hoạt động thẩm tra của các Ban HĐND cấp tỉnh, huyện

Hoạt động thẩm tra các văn bản trình kỳ họp HĐND là quy định có tính bắt buộc trong công tác chuẩn bị kỳ họp, là một trong bốn nội dung giám sát của các ban HĐND được quy định tại Điều 76, Luật hoạt động giám sát của quốc hội và HĐND năm 2015, cụ thể quy định rõ thời gian, trình tự, thủ tục, nội dung. Báo cáo thẩm tra giúp cho việc ban hành Nghị quyết HĐND và các văn bản trình ra kỳ họp đảm bảo đúng quy định của pháp luật, là cơ sở để đại biểu xem xét và quyết định tại kỳ họp. 

Trên thực tế, từ khi Luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 có hiệu lực, HĐND các cấp trên địa bàn tỉnh đã nghiên cứu áp dụng trong hoạt động thẩm tra nội dung trình kỳ họp đúng theo quy định. Hoạt động thẩm tra có nhiều đổi mới, bám theo quy định của luật, một số Ban tổ chức khảo sát thực tế nắm tình hình, phục vụ cho công tác thẩm tra; báo cáo thẩm tra chỉ ra những vấn đề chưa rõ, còn thiếu, những vấn đề cần lưu ý trong tổ chức thực hiện, có trường hợp qua thẩm tra đã chỉ ra những bất cập trong nội dung dự thảo nghị quyết, đề nghị cơ quan trình chuẩn bị lại…

      

Tuy nhiên, qua thực tế cho thấy hoạt động thẩm tra của HĐND trên địa bàn tỉnh cũng còn những hạn chế, vướng mắc: nhiều nội dung thẩm tra chậm so với tiến độ chuẩn bị kỳ họp, một số nội dung còn thẩm tra bản dự thảo (thay vì văn bản chính thức), báo cáo thẩm tra một số nơi chất lượng chưa cao, hình thức, nội dung còn sơ sài, chưa bám theo quy định của Luật, thiếu tính phản biện (có báo cáo nêu lại hết nội dung tờ trình không có ý kiến thêm, mặc dù báo cáo và nghị quyết một số chỉ tiêu không giống nhau); có nội dung báo cáo thẩm tra nêu quá gọn không đủ thông tin, bố cục không theo quy định, hoặc có báo cáo quá dài, dàn trải, không có trọng tâm… 

Việc thực hiện còn nhiều hạn chế, nguyên nhân là do cơ quan trình gửi văn bản chậm so với quy định; một số ban của HĐND (địa phương) chưa nghiên cứu kỹ quy định, nhất là đối với cơ cấu nội dung báo cáo thẩm tra; một số nội dung thiếu cơ sở phản biện do không khảo sát nắm tình hình thực tế …

     

Qua nghiên cứu quy định pháp luật và qua nắm thực tiễn hoạt động thẩm tra hiện nay, để nâng cao chất lượng hoạt động thẩm tra của Ban đối với các nội dung trình tại kỳ họp của HĐND các cấp trên địa bàn tỉnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ là cơ quan chuyên môn của HĐND, một số vấn đề đặt ra (có tính chất tham khảo) trong thực hiện thẩm tra cần được quan tâm như sau: Văn bản trình kỳ họp bắt buộc phải gửi về HĐND đúng thời gian quy định và phải là văn bản chính thức; Nội dung báo cáo thẩm tra phải bám vào khoản 3, điều 124, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015; Một số nội dung cần thiết phải tổ chức khảo sát để nắm tình hình thực tế, nhất là Nghị quyết về kinh tế - xã hội, nghị quyết có ban hành chính sách của địa phương…

Đối với báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các ban HĐND tỉnh, cấp huyện, bố cục báo cáo phải bao gồm đầy đủ các nội dung: 1. Sự phù hợp của dự thảo nghị quyết với chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, với tình hình và điều kiện thực tế tại địa phương; 2. Về thẩm quyền ban hành nghị quyết, phải đưa ra các căn cứ pháp lý cho thấy việc HĐND ban hành Nghị quyết là đúng thẩm quyền; 3. Về hồ sơ dự thảo nghị quyết, Ban của HĐND tỉnh xác nhận hồ sơ dự thảo nghị quyết đã đảm bảo đầy đủ để trình HĐND xem xét, cho ý kiến theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật; 4. Về nội dung dự thảo Nghị quyết, nêu rõ quan điểm của Ban về những vấn đề cần lưu ý thuộc nội dung của dự thảo nghị quyết; đề xuất những nội dung cần điều chỉnh, bổ sung, phương án xử lý đối với những vấn đề còn ý kiến khác nhau.

Có thể thấy, công tác thẩm tra các văn bản trình kỳ họp là hoạt động rất quan trọng, việc thực hiện đầy đủ, đúng quy định pháp luật, đặc biệt là Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sẽ là cơ sở giúp cho hoạt động thẩm tra của các Ban được nâng cao về chất lượng, góp phần giúp cho hoạt động giám sát, ban hành chính sách của cơ quan dân cử mang lại hiệu quả cao hơn.