Chế định mới cần thực hiện

Chưa tuân thủ hết quy định

Nhìn chung, HĐND các địa phương đều thường xuyên tổ chức được các phiên họp hàng tháng của Thường trực HĐND. Nội dung các phiên họp thường tập trung đánh giá công tác của Thường trực, các ban của HĐND; điểm qua hoạt động tổ đại biểu HĐND và có khi còn cụ thể một số công tác của Văn phòng HĐND… Trong lúc đó, thời gian tổ chức phiên họp thường chỉ một buổi. Thiết nghĩ những nội dung trên có thể gửi báo cáo cho các đại biểu. Chủ tọa chỉ rút ra một vài vấn đề cốt yếu để thảo luận gọn và kết thúc trong một khoảng thời gian ngắn; tháng cuối quý có thể nhiều hơn. Phiên họp của Thường trực HĐND nêu ưu tiên thời gian vào hoạt động giám sát của Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND. Như vậy, để không những nghiêm túc với quy định của pháp luật mà còn đáp ứng được mong đợi của người dân.

Đại biểu phát biểu tại Kỳ họp HĐND tỉnh Yên Bái	Ảnh: Chí Tuấn

Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND đã bổ sung, tăng cường nhiều hình thức hoạt động giám sát của Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND, nhất là việc Chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn tại phiên họp Thường trực HĐND trong thời gian giữa hai kỳ họp HĐND. Đây là hoạt động giám sát không những mới xuất hiện, mà chính là cơ sở pháp lý rất mạnh mẽ để nâng cao quyền hạn của Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND. Chỉ tiếc rằng, chế định quan trọng này, cho đến nay ít được HĐND các cấp triển khai thực hiện tại các phiên họp Thường trực HĐND.

Tổ chức thực hiện hiệu quả

Để tiến hành chất vấn tại phiên họp Thường trực HĐND, trước hết chương trình, nội dung các phiên họp hàng tháng cần được xây dựng và thông qua HĐND hàng năm, chí ít thì cũng sáu tháng, để đại biểu HĐND và các cơ quan liên quan chủ động chuẩn bị. Theo quy định: Giữa hai kỳ họp, đại biểu HĐND ghi vấn đề chất vấn vào phiếu chất vấn và gửi đến Thường trực HĐND. Căn cứ vào chương trình phiên họp, ý kiến, kiến nghị của cử tri, vấn đề xã hội quan tâm, nhất là phiếu chất vấn của đại biểu HĐND đã gửi đến. Thường trực HĐND quyết định nhóm vấn đề chất vấn, người bị chất vấn, thời gian chất vấn. Đây cũng là những vấn đề bức xúc, nổi cộm nhất và những nội dung tại phiên họp chất vấn trong kỳ họp HĐND chưa giải quyết hết. Từ nội dung phiên họp chất vấn, thành phần tham gia phiên họp cần gọn lại, ngoài Thường trực HĐND chỉ nên: Các đại biểu sẽ trực tiếp chất vấn, người bị chất vấn, đại diện lãnh đạo UBND và những ngành có liên quan, đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Có như vậy, chất lượng phiên họp sẽ được nâng cao.

Để phiên chất vấn có hiệu lực, điều quan trọng đại biểu HĐND chất vấn ngắn gọn, cụ thể và có thông tin minh họa bằng hình ảnh, video, vật chứng kèm theo thì càng tốt. Quá trình chất vấn, nếu người bị chất vấn trả lời chưa thỏa đáng thì đại biểu HĐND có quyền chất vấn lại. Chủ tọa gợi mở để các đại biểu HĐND khác chất vấn trực tiếp và có thể mời các ngành liên quan trả lời bổ sung làm cho phiên họp càng thêm phong phú, sinh động. Người bị chất vấn còn loanh quanh, thiếu cụ thể, chưa nhận rõ trách nhiệm thì chủ tọa có thể đẩy phiên họp lên cao trào, truy vấn đến cùng. Nếu đại biểu HĐND không đồng ý với việc trả lời thì có quyền đề nghị Thường trực HĐND đưa ra thảo luận tại phiên họp khác; hoặc cao hơn cũng có thể kiến nghị Thường trực HĐND, HĐND xem xét trách nhiệm đối với người bị chất vấn.

Trách nhiệm đại biểu và các cơ quan của HĐND

Luật pháp đã trao cho đại biểu HĐND một quyền năng rất lớn. Đó là quyền hạn được cử tri tin tưởng “ủy quyền”. Thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của người đại biểu không những không phụ lòng của nhân dân mà sẽ đóng góp tích cực xây dựng cơ quan dân cử ngày càng thực quyền hơn. Từ đó hơn ai hết, đại biểu HĐND thường xuyên gắn bó với cử tri, sâu sát tại cơ sở hiểu được tâm tư, nguyện vọng của người dân, cần chọn lọc vấn đề cốt yếu ghi vào phiếu chất vấn gửi đến Thường trực HĐND. Điều cần thiết từ thực tế, đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, những người chuyên sâu công tác ở cơ quan dân cử, tổng hợp được nhiều thông tin, am hiểu chuyên môn, tinh thông pháp luật cần gương mẫu thường xuyên chất vấn, làm đầu tàu lôi kéo đại biểu HĐND vào cuộc thực hiện quyền hạn lớn lao trước nhân dân.

Mặt khác, dù rất nhiều công việc, Thường trực HĐND cũng cần xây dựng chương trình chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn giữa 2 kỳ họp. Nếu cần thiết thì nên bố trí phiên họp trong một ngày, hoặc nhiều hơn. Chính nơi đây là hoạt động chủ yếu của Thường trực HĐND, để giải quyết được nhiều nội dung thuộc thẩm quyền của Thường trực HĐND. Còn nếu có nhiều chất vấn thuộc các lĩnh vực bức xúc, nổi cộm của địa phương thì có thể tổ chức phiên họp đột xuất theo quy định của luật pháp.

Các ban của HĐND với chức năng, nhiệm vụ của mình, báo cáo giám sát, thẩm tra cần phát huy năng lực chuyên môn đi sâu phân tích các báo cáo của UBND và các ngành. Chỉ cần ngắn gọn nhưng mang tính phản biện cao, các báo cáo của ban HĐND gợi mở được nhiều điều để đại biểu HĐND có cơ sở nghiên cứu, đặt vấn đề chất vấn sâu sắc. Tổ đại biểu HĐND cần sinh hoạt đều đặn, cung cấp thông tin ở đơn vị, cơ sở; đôn đốc đại biểu HĐND thực hiện quyền hạn quan trọng của mình, mạnh dạn chất vấn các đối tượng theo quy định. Văn phòng HĐND tạo điều kiện thuận lợi nhất cho đại biểu HĐND hoạt động, tham mưu giúp Thường trực HĐND chuẩn bị chương trình những phiên họp sát thực. Đồng thời bố trí phát thanh, truyền hình trực tiếp; bảo đảm hoạt động của Thường trực HĐND kịp thời trong mọi điều kiện.