Mô hình văn phòng HĐND cấp tỉnh: Có chuyên nghiệp mới hiệu quả

Không đáp ứng được chức năng, nhiệm vụ

Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, bộ máy tổ chức của HĐND có nhiều điểm mới, tập trung vào việc tăng số lượng đại biểu chuyên trách, mở rộng thành phần Thường trực HĐND. Nhiều thẩm quyền mới của HĐND được bổ sung nhằm cụ thể hóa nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tỉnh thể hiện ở tất cả các lĩnh vực. Đồng nghĩa với khối lượng công việc nhiều và nặng nề. Do vậy, yêu cầu công tác tham mưu, phục vụ của Văn phòng HĐND tỉnh cũng phải tương thích, bảo đảm tham mưu đúng, phục vụ kịp thời.

Trong khi đó, quy định về mô hình Văn phòng HĐND cấp tỉnh của Nghị định 48 với cơ cấu tổ chức gồm 2 phòng làm việc theo chế độ thủ trưởng kết hợp với chế độ chuyên viên không đáp ứng được yêu cầu về chức năng, nhiệm vụ được giao. Trước đây, hình thức chuyên viên tham mưu trực tuyến đã được áp dụng nhưng không hiệu quả, vẫn phải tổ chức thành các Tổ nghiệp vụ. Mặt khác, nếu tổ chức theo mô hình này thì đòi hỏi trình độ, kinh nghiệm của các chuyên viên phải cao và đồng đều; nhiệm vụ của lãnh đạo Văn phòng sẽ rất nặng nề, khó quán xuyến được và còn làm cho bộ máy tham mưu, giúp việc của Văn phòng HĐND tỉnh thiếu tính đồng bộ, thông suốt theo một đầu mối. Theo đó, Văn phòng sẽ nặng về chức năng phục vụ hậu cần, còn chức năng tham mưu tổng hợp (chức năng quan trọng nhất) sẽ giảm.

Thường trực HĐND và 3 ban HĐND tỉnh được giao các nhiệm vụ, quyền hạn, lĩnh vực khác nhau nhưng Văn phòng chỉ có 1 Phòng Tổng hợp tham mưu, phục vụ chung, nên việc theo dõi, hệ thống công việc chuyên sâu theo lĩnh vực sẽ bị ảnh hưởng, nhất là trong công tác giám sát, thẩm tra.

Một mô hình Văn phòng HĐND phù hợp đóng góp quan trọng vào chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND - Ảnh: Trần Minh

Không tuân thủ nguyên tắc chuyên môn hóa và cân đối

Cùng là cơ quan tham mưu, giúp việc cho chính quyền địa phương nhưng Văn phòng UBND tỉnh có 11 nhiệm vụ còn Văn phòng HĐND tỉnh có tới 18 nhiệm vụ (tham mưu, phục vụ một khối lượng công việc lớn của HĐND tỉnh với nhiều nội dung bao trùm tất cả các lĩnh vực). Thế nhưng, Văn phòng UBND tỉnh lại được đáp ứng mô hình tổ chức đúng với chức năng, nhiệm vụ. Hiện nay, chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của Văn phòng UBND tỉnh được thực hiện theo Thông tư liên tịch 01/2015/TTLT-VPCP-BNV ngày 23.10.2015 của Bộ Nội vụ và Văn phòng Chính phủ (gồm 8 phòng chuyên môn, ngoài ra được được thành lập thêm không quá 2 phòng, chưa kể UBND cấp tỉnh đã có 18 - 24 các sở, ban, ngành tham mưu, giúp việc và các sở, ngành này đều có các phòng chuyên môn nghiệp vụ). Còn theo Nghị định 48, Văn phòng HĐND cấp tỉnh chỉ được quy định khống chế về số lượng phòng (chỉ có 2 phòng và không có phòng chuyên môn).

Điều đó cho thấy, khi xây dựng mô hình tổ chức bộ máy cho Văn phòng HĐND tỉnh, Bộ Nội vụ đã không tuân thủ nguyên tắc chuyên môn hóa và cân đối trong việc xây dựng, tổ chức bộ máy quản lý; là “xem nhẹ”, là “co hẹp” chức năng tham mưu, phục vụ của Văn phòng HĐND tỉnh.

Khó thu hút người có năng lực

Hướng dẫn số 38-HD/BTCTW ngày 31.1.2016 của Ban Tổ chức Trung ương Đảng về công tác nhân sự đại biểu QH và HĐND các cấp đã quy định: Ở cấp tỉnh, “ứng cử Phó Trưởng ban của HĐND nói chung phải giữ chức vụ Trưởng phòng của sở, ban, ngành cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên”. Văn phòng HĐND tỉnh được tổ chức theo mô hình của Nghị định 48 thì nguồn Trưởng phòng là những người có rất nhiều kinh nghiệm trong công tác tham mưu cho Thường trực, ban HĐND tỉnh sẽ rất ít để ứng cử Phó Trưởng ban HĐND tỉnh. Điều này, không chỉ là thiệt thòi cho các chuyên viên Văn phòng HĐND tỉnh mà còn ảnh hưởng đến sự phấn đấu, cống hiến lâu dài của công chức Văn phòng HĐND tỉnh và khó thu hút được người có tâm huyết, năng lực, có trình độ chuyên môn sâu tham mưu, phục vụ cho HĐND tỉnh; không đào tạo được đội ngũ kế cận bảo đảm đủ các tiêu chí cho HĐND tỉnh, góp phần nâng cao vai trò, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh nhiệm kỳ tiếp theo.

Chuyên môn hóa hoạt động tham mưu

Theo Nghị quyết 545/2007/UBTVQH12 ngày 11.12.2007 của UBTVQH (Nghị quyết 545), Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND các tỉnh, thành được thành lập, với cơ cấu tổ chức, gồm: Lãnh đạo Văn phòng: 1 Chánh Văn phòng, không quá 3 Phó Chánh Văn phòng. Về cơ cấu cấp phòng, hầu hết các địa phương đều thành lập ít nhất 3 phòng chuyên môn theo quy định của Nghị quyết 545 là Phòng Công tác ĐBQH, Phòng Công tác HĐND, Phòng Hành chính - Tổ chức - Quản trị. Xuất phát từ yêu cầu thực tế, nhiều tỉnh, thành đã thành lập thêm Phòng Dân nguyện - Thông tin (hoặc Thông tin - Dân nguyện, Dân nguyện - Truyền thông...); một số tỉnh, thành tổ chức các phòng chuyên môn mang tính chuyên sâu, như: Phòng Kinh tế - Ngân sách, Phòng Văn hóa - Xã hội, Phòng Pháp chế (hoặc Pháp chế - Dân nguyện); thành lập Trung tâm Công nghệ - Thông tin...

Thực tế, việc xây dựng mô hình tổ chức Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Thừa Thiên - Huế theo Nghị quyết 545 cũng đã chứng minh việc thành lập các phòng chuyên môn của Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, chất lượng tham mưu, giúp việc ngày càng được nâng cao và chuyên nghiệp hơn.

Qua kinh nghiệm hoạt động HĐND các nhiệm kỳ qua cho thấy, Văn phòng HĐND tỉnh có vai trò hết sức quan trọng, đóng góp to lớn vào sự thành công của hoạt động HĐND. Vì vậy, cần phát huy những kết quả đạt được trong việc xây dựng mô hình Văn phòng tham mưu giúp việc để tổ chức kiện toàn, hoàn thiện bộ máy tham mưu giúp việc theo hướng chuyên môn hóa các phòng theo lĩnh vực chuyên môn, đáp ứng với quy định của Luật và yêu cầu thực tiễn.

Cụ thể, đề nghị Bộ Nội vụ nghiên cứu kỹ hơn để sửa đổi Nghị định 48/2016/NĐ-CP theo hướng quy định cụ thể, rõ ràng về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng HĐND cấp tỉnh, bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện tốt các quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, góp phần đổi mới và nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương. Theo đó, lãnh đạo Văn phòng gồm: Chánh Văn phòng và không quá 3 Phó Chánh Văn phòng. Thành lập 5 phòng chuyên môn: Phòng Tổng hợp, trực tiếp tham mưu, giúp việc Thường trực HĐND tỉnh; Phòng Kinh tế, trực tiếp tham mưu, giúp việc Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh; Phòng Pháp chế, trực tiếp tham mưu, giúp việc Ban Pháp chế HĐND tỉnh; Phòng Văn Xã, trực tiếp tham mưu, giúp việc Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh; Phòng Hành chính - Tổ chức - Quản trị.