Đại biểu Trần Hữu Hậu – Tây Ninh: Có thêm một lãng phí khác là “lãng phí trách nhiệm”

Ngày 31 tháng 12 năm 2022, Quốc hội thảo luận ở Hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021, đại biểu Quốc hội Trần Hữu Hậu – Đoàn Tây Ninh đồng tình với của Dự thảo nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát là “Việc thực hiện Chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm chống lãng phí còn nhiều tồn tại, hạn chế; trong một số trường hợp thất thoát, lãng phí là rất lớn, nghiêm trọng, làm mất đi cơ hội phát triển”. Đại biểu Hậu cho rằng báo cáo của Đoàn Giám sát đã nêu lên và phân tích khá toàn diện các vấn đề liên quan và kèm theo đó là những con số, những đúc kết mà bất cứ ai đọc tới cũng khó có thể làm ngơ. Nhưng đại biểu Hậu nhận định rằng “đó mới chỉ là bề nổi của tảng băng; mới chỉ là một phần của những lãng phí hữu hình mà chúng ta có thể nhìn thấy được, chỉ ra được, đo đếm được…” nhưng chỉ bấy nhiêu thôi chúng ta đã thấy là “rất lớn, rất nghiêm trọng” rồi. Theo đại biểu Hậu, đằng sau những lãng phí hữu hình ấy là những lãng phí vô hình với sức tàn phá lớn hơn nhiều, không chỉ “làm mất đi cơ hội phát triển” mà còn làm nghèo đất nước, làm lãng phí những nguồn lực quý giá của quốc gia, làm suy yếu bộ máy công quyền và cùng với tham nhũng, 02 giặc nội xâm này có thể sẽ đe dọa sự tồn vong của chế độ. Đại biểu Hậu nhắc lại đánh giá của đại biểu Trà Vinh nêu trong kỳ họp thứ 3 là “một trong những lãng phí như vậy được nhiều người đồng tình là lãng phí niềm tin”, đại biểu Hậu nhận định thêm đây là một lãng phí khác là “lãng phí trách nhiệm”. ĐBQH Trần Hữu Hậu phát biểu tại hội trường Đại biểu Hậu cũng đưa ra ví dụ rằng trong 02 ngày thảo luận kinh tế xã hội, Quốc hội đã nghe lặp đi lặp lại chuyện những bệnh viện đầu ngành xin thôi tự chủ khiến một chủ trương quan trọng trong đổi mới hoạt động các bệnh viện công lập; cũng là đổi mới ngành y tế có thể không thực hiện đúng lộ trình; chuyện không thể đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế trong các bệnh viện công đã và đang ảnh hưởng lớn đến việc khám, chữa bệnh cho hàng triệu người dân; chuyện không ít cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước không làm hoặc không dám làm những việc cần phải làm đang gây trì trệ biết bao nhiêu việc lớn nhỏ trong bộ máy quản lý hành chính; gây nên biết bao nhiêu lãng phí về thời gian, công sức, tiền bạc, cơ hội kinh doanh cho người dân và doanh nghiệp. Đại biểu Hậu cho rằng ở một góc độ nào đó, những người trong cuộc bị đánh giá là thiếu tinh thần trách nhiệm; thiếu ý thức đấu tranh, thiếu năng động, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm… đánh giá như vậy không hoàn toàn sai; nhưng phần đông trong số họ là những người có lương tâm và trách nhiệm, chỉ có điều tinh thần trách nhiệm của họ do nhiều nguyên nhân không được phát huy, bị lãng phí và từ đó, gây nên những lãng phí khôn lường, không đo đếm hết được cho xã hội, cho đất nước. Đại biểu Hậu cũng nhắc lại trong phiên chất vấn tại kỳ họp thứ 3, đại biểu đã nêu lên vướng mắc của các quy định liên quan đến sử dụng kinh phí chi thường xuyên trong thực hiện việc nâng cấp, cải tạo, sửa chữa các công trình công cộng cấp bách bị vướng quy định của luật Đầu tư công. Cả 02 vị Bộ trưởng Giao thông Vận tải và Tài chính đều xác nhận đây là một vướng mắc lớn với các địa phương và bộ ngành, cần phải sửa. Thế nhưng, theo đại biểu trong những ngày này đây, các địa phương đang xây dựng dự toán ngân sách 2023; rất và rất nhiều địa phương đang đau đầu trong việc sử dụng ngân sách thế nào cho có hiệu quả, đáp ứng những nhu cầu bức thiết của cử tri, của người dân mà không vi phạm các quy định. Nhiều công việc cần thiết, nên làm bằng kinh phí chi thường xuyên để tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí đáp ứng mong mỏi của cử tri… nhưng theo quy định phải sử dụng nguồn đầu tư công với quy trình thủ tục nhiêu khê, tốn kém nhiều công sức thời gian; không tương xứng với số vốn cần sử dụng cho công việc. Khi dùng nguồn chi thường xuyên, biết làm như vậy là phù hợp, là hiệu quả nhưng nơm nớp lo bị kiểm điểm, bị xuất toán. Để hạn chế chuyện ấy xảy ra, nhiều trường hợp phải tốn không ít thời gian và trí tuệ chỉ để tìm cho ra 01 cái tên của dự án sao cho phù hợp quy định và tránh sự chú ý của cơ quan kiểm toán, đại biểu Hậu nhấn mạnh đó là một trong những việc không ai muốn làm nhưng không ít những người có trách nhiệm với dân, với công việc đang phải làm và câu chuyện thật như đùa ấy đang diễn ra ở nhiều nơi trong mỗi kỳ lập dự toán ngân sách hàng năm. Đại biểu Hậu cho biết, sau kỳ họp thứ 3, Bộ Tài chính đã rất khẩn trương soạn thảo Tờ trình nghị quyết về “Bổ sung quy định về việc sử dung kinh phí chi thường xuyên của ngân sách nhà nước để thực hiện xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng tài sản công hàng năm” nhằm khắc phục những bất cập trong triển khai thực hiện các vấn đề liên quan trong khi chưa sửa được Luật Đầu tư công. Đại biểu cho rằng, nếu nghị quyết này được ban hành sẽ là sự tháo gỡ lớn cho hàng trăm quận huyện của 63 tỉnh thành và nhiều bộ ngành của nước ta. Thế nhưng, gần nửa kỳ họp trôi qua vẫn chưa được ban hành.  Đại biểu Hậu cho rằng trong sự việc trên, tinh thần trách nhiệm đáng trân trọng của lãnh đạo, cán bộ, công chức Bộ Tài chính đang bị bỏ lãng phí và sự lãng phí ấy sẽ đưa đến những thiệt hại thế nào thì khó mà đong đếm hết được. Đại biểu Hậu chắc chắn rằng nếu 15 ngày nữa mà Quốc hội không thông qua Nghị quyết về vấn đề này thì những tháng cuối năm 2022 và năm 2023 sẽ có rất nhiều cán bộ công chức, viên chức không dám làm chuyện cần làm; tức là trách nhiệm của họ bị thất thoát; Đồng thời, có thể có không ít cán bộ, công chức, viên chức; cơ quan, đơn vị do lấy hiệu quả làm mục tiêu; lấy việc làm tròn trách nhiệm với dân, với địa phương, đơn vị làm trọng… mà tìm cách “Lách” để làm sẽ phải giải trình với cơ quan kiểm toán, thanh tra; cũng có thể sẽ có những cán bộ, công chức, viên chức sẽ bị kiểm điểm, nhắc nhở thậm chí xem xét kỷ luật…. Và không ít trong số những người bị kiểm điểm, nhắc nhở, kỷ luật ấy, tinh thần trách nhiệm sẽ bị giảm sút, lung lay, thậm chí không còn. Thay mặt cho nhiều cử tri là cán bộ, công chức, viên chức ở nhiều địa phương, đại biểu Hậu tha thiết đề nghị Chính phủ sớm xem xét, thông qua đề xuất của Bộ Tài chính; nhanh chóng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về vấn đề này; Khi Chính phủ trình, đại biểu tha thiết đề nghị Quốc hội xem xét thấu đáo và chấp thuận để tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho các địa phương và bộ ngành sử dụng hiệu quả hơn kinh phí chi thường xuyên hàng năm trong khi chưa thể sửa Luật Đầu tư công. Theo đại biểu Hậu quy luật của sự phát triển là: “Khi cái tiêu cực, cái yếu kém, cái trì trệ… trở thành phổ biến thì lỗi không chỉ thuộc về những người trực tiếp làm ra cái tiêu cực, cái yếu kém, cái trì trệ mà lỗi trước hết thuộc về tổ chức bộ máy và phương thức vận hành bộ máy ấy. Để xóa đi những tiêu cực, trì trệ, yếu kém thì không chỉ dừng ở xử lý những người trực tiếp gây ra nó mà vấn đề căn bản là phải cải tổ bộ máy và phương thức vận hành của bộ máy ấy”; đồng thời, nhiều vấn đề được các đại biểu nêu lên trong những ngày qua cho thấy thất thoát, lãng phí trách nhiệm đang trở nên phổ biến trong các cấp, các ngành, ở bộ phận không nhỏ cơ quan đơn vị và cán bộ, công chức, viên chức. Sự thất thoát, lãng phí này đã và đang gây ra những hậu quả khôn lường trong hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước; trong thực thi công vụ…. làm thất thoát, lãng phí lòng tin của nhân dân với Đảng, với Nhà nước Đại biểu Hậu đề nghị Đảng, Quốc hội, Chính phủ quan tâm thấu đáo quy luật này, loại lãng phí này để có giải pháp căn cơ, hành động quyêt liệt, biện pháp cụ thể để chúng ta không bị lãng phí trách nhiệm, lãng phí niềm tin - những tài sản, tài nguyên vô giá của sự phát triển đất nước. Thanh Trung (lược ghi)