Phân cấp thực chất, giải trình minh bạch, hướng tới một nền tài chính công hiện đại

Thứ ba - 27/05/2025 09:30 98 0

Ngày 26/5/2025, tại phiên họp kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), các đại biểu đã nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế tài chính công theo hướng “phân cấp thực chất, tăng trách nhiệm giải trình”, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương (NSTW) đi đôi với tăng cường tính chủ động, sáng tạo và hiệu quả từ ngân sách địa phương (NSĐP).

Sau hơn 8 năm thi hành, Luật Ngân sách nhà nước 2015 đã bộc lộ một số bất cập, chưa theo kịp những biến động mạnh mẽ về tổ chức bộ máy, địa giới hành chính, chuyển đổi số và yêu cầu phát triển bền vững. Theo Tờ trình số 313/TTr-CP, việc sửa đổi Luật lần này nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, đặc biệt là Kết luận 93-KL/TW của Bộ Chính trị về đổi mới phân cấp quản lý, phân bổ NSNN và tinh thần Nghị quyết 174/2024/QH15 của Quốc hội.

Từ thực tế trên, qua thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, việc sửa đổi Luật NSNN là cần thiết, đủ căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý, căn cứ thực tiễn, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. Đây là bước đi cần thiết và mang tính nền tảng, đặt trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào “kỷ nguyên phát triển”, đòi hỏi luật hóa những nguyên tắc vận hành ngân sách phù hợp với thông lệ quốc tế, nhưng vẫn bám sát thực tiễn từng địa phương.

Một trong những nội dung gây chú ý là quy định tại Điều 7 về mức dư nợ vay của chính quyền địa phương. Dự thảo Luật đề xuất chia làm hai nhóm địa phương, tương ứng với mức dư nợ vay tối đa là 120% hoặc 80% số dự toán thu NSĐP được hưởng theo phân cấp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành

Các đại biểu Quốc hội ý kiến, đề nghị, nếu chưa có đánh giá tổng kết về hiệu quả cơ chế đặc thù mà đã luật hóa tăng trần nợ, có thể khiến nguồn lực quốc gia bị phân tán, gây khó khăn khi cần tập trung cho các công trình quốc gia quy mô lớn. Cần quy định chặt chẽ để tránh tình trạng "có tiền tăng thu nhưng lại phung phí vào dự án nhỏ lẻ". Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý rằng, xác lập trần nợ vay theo số thu ngân sách được hưởng là chưa đủ, cần tính đến quy mô kinh tế (GRDP) để phản ánh đúng khả năng trả nợ và bảo đảm tính bền vững tài khóa dài hạn.

Về cơ chế sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi hằng năm, nhiều đại biểu đề nghị phải ưu tiên đầu tư cho các dự án đang triển khai, có khả năng hấp thụ vốn. Đối với các dự án mới, cần nằm trong kế hoạch trung hạn, có đủ điều kiện thực hiện sớm.

Một điểm mới trong dự thảo Luật là thay đổi phương thức phân chia các khoản thu như thuế Giá trị gia tăng (GTGT), thu nhập doanh nghiệp, tiền sử dụng đất... Dự thảo đề xuất chia thuế GTGT theo tỷ lệ NSTW 70%, NSĐP 30% sau khi trừ hoàn thuế; phần 30% này sẽ phân bổ theo tiêu chí dân số, diện tích và yếu tố đặc thù địa phương.

Riêng khoản thu từ tiền sử dụng đất, vốn hiện nay địa phương được hưởng 100%, thì theo phương án 2 của dự thảo Luật, sẽ phân chia theo nhóm địa phương tự cân đối và không tự cân đối ngân sách. Đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ) và Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) đều đề nghị trước mắt giữ lại khoản này cho địa phương hưởng toàn bộ, vì nhiều tỉnh, thành như TP.HCM đang trông chờ vào nguồn thu đất để thực hiện các dự án lớn như đường sắt đô thị, hạ tầng kết nối vùng.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng ghi nhận các ý kiến và cho biết, sẽ tiếp tục nghiên cứu, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội quyết định tại thời điểm phù hợp, nhất là trong bối cảnh Luật có hiệu lực từ năm ngân sách 2026.

Ông Nguyễn Văn Thắng – Bộ trưởng Bộ Tài chính giải trình

Dự thảo Luật còn bổ sung nhiều quy định quan trọng như: Ưu tiên bố trí chi cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phân bổ ngân sách theo kết quả đầu ra; Tăng mức bố trí dự phòng ngân sách từ 2-5% thay vì 2-4% như hiện hành; Mở rộng quyền lập dự toán, công khai ngân sách trên mạng xã hội và Cổng thông tin điện tử; Bổ sung trách nhiệm giải trình của thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách, tăng cường giám sát cộng đồng và trách nhiệm xét duyệt quyết toán từ cấp trên trực tiếp.

Qua thẩm tra, Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh, để Luật thực sự đi vào cuộc sống, cần tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, đánh giá đầy đủ các tác động về bội chi, khả năng trả nợ, phân chia nguồn thu và bố trí dự phòng. Việc thông qua cần thận trọng, đảm bảo tính ổn định và khả thi trong thực thi.

Từ tổng thể nội dung sửa đổi, Dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) hướng đến hình thành một hệ thống tài chính công hiện đại, hiệu quả, phù hợp với thời kỳ chuyển đổi số và đổi mới mô hình tăng trưởng.

Thanh Trung

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Thống kê truy cập
  • Đang truy cập11
  • Hôm nay13,118
  • Tháng hiện tại545,724
  • Tổng lượt truy cập3,031,593
Tài liệu hướng dẫn tuyên truyền chương trình phổ cập tên miền .vn
Lịch công tác
Lịch tiếp xúc cử tri
Lịch tiếp công dân
Tài liệu góp ý luật
Họp không giấy
tài liệu các kì họp
góp ý văn bản dự thảo
chuyển đổi số
hỏi đáp
Công báo
Công khai ngân sách
quân đội nhân dân
Cổng thông tin điện tử tỉnh Tây Ninh
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây