Quốc hội xem xét sửa đổi 11 luật quân sự, quốc phòng

Sáng 11/6/2025, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Mục tiêu trọng tâm là tinh gọn tổ chức, khắc phục sự chồng chéo, trùng lặp trong hệ thống pháp luật và cơ cấu tổ chức quốc phòng địa phương.

Theo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang, việc sửa đổi lần này tập trung vào việc hoàn thiện quy định về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng cho phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, đã được sửa đổi trong Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Các nội dung không còn phù hợp được bãi bỏ, sửa đổi hoặc điều chỉnh để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng.

Ông Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trình bày Tờ trình dự án luật

Dự thảo Luật gồm 12 điều, trong đó có 11 điều sửa đổi, bổ sung các quy định của 11 luật hiện hành trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng, cụ thể là: Luật Quốc phòng; Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Phòng không nhân dân; Luật Lực lượng dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Dân quân tự vệ; và Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh. Điều còn lại quy định về hiệu lực thi hành của Luật.

Một trong những điểm nổi bật của dự thảo luật là việc tổ chức lại hệ thống lực lượng quân sự địa phương theo hướng tinh gọn, chuyên sâu. Theo đó, hàng loạt chức danh trung gian ở cấp huyện như Chỉ huy trưởng, Chính trị viên Ban Chỉ huy Quân sự cấp huyện, Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng cấp tỉnh… được bãi bỏ để phù hợp với mô hình tổ chức mới theo Đề án 839-ĐA/QUTW của Quân ủy Trung ương.

Thay thế hệ thống tổ chức cũ, Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực được xác lập là đầu mối thực hiện nhiều nhiệm vụ then chốt như giải ngạch quân nhân dự bị, tổ chức lễ giao - nhận quân, tiếp nhận quân nhân hoàn thành nghĩa vụ, đồng thời giữ vai trò trung tâm trong chỉ huy, điều hành công tác quốc phòng ở địa phương. Cùng với đó, thẩm quyền giải quyết các vấn đề quốc phòng được điều chỉnh theo hướng phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn: một số nhiệm vụ có tính chiến lược như quyết định danh sách nhập ngũ, công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự, tổ chức Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự được chuyển từ cấp huyện lên cấp tỉnh; trong khi đó, các nhiệm vụ gần dân, cần tiếp cận sát thực tế địa bàn như đăng ký nghĩa vụ quân sự lần đầu, sơ tuyển, ra lệnh gọi nhập ngũ được giao về cho cấp xã thực hiện, góp phần bảo đảm tính linh hoạt, thuận tiện và hiệu quả trong tổ chức thực hiện.

Việc phân định lại thẩm quyền theo mô hình “gần dân thì giao xã, có tính chất quản lý điều phối thì giao tỉnh” được coi là bước đi hợp lý, giúp giảm tầng nấc trung gian, đồng thời đảm bảo linh hoạt trong điều hành, xử lý tình huống quốc phòng ở địa phương.

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới trình bày cho biết, Ủy ban cơ bản đồng tình với sự cần thiết ban hành luật, đồng thời đánh giá dự thảo phù hợp với định hướng của Đảng và các quy định pháp luật hiện hành. Hồ sơ dự án cơ bản đáp ứng yêu cầu, đủ điều kiện trình Quốc hội thông qua theo trình tự rút gọn.

Ông Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại báo cáo tóm tắt thẩm tra dự án luật

Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ phạm vi sửa đổi, tránh mở rộng không cần thiết ngoài phạm vi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Một số ý kiến đề nghị bổ sung quy định cụ thể về chức danh, cơ cấu chỉ huy của Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực, lực lượng mới nhưng đang đóng vai trò then chốt trong hệ thống điều hành quốc phòng địa phương.

Ngoài ra, cũng có đề xuất bổ sung sửa đổi quy định về cấp bậc quân hàm đối với một số chức danh liên quan đến Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội để bảo đảm thống nhất với Nghị quyết số 178/2025/QH15 của Quốc hội.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật quốc phòng là một bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách thể chế quốc phòng - an ninh, bảo đảm đồng bộ giữa pháp luật với tổ chức bộ máy thực tiễn. Việc làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền giữa các cấp chính quyền và các lực lượng quốc phòng không chỉ giúp nâng cao hiệu quả tổ chức, quản lý mà còn tránh lãng phí, chồng chéo trong tổ chức lực lượng.

Dự kiến, dự thảo luật sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 năm 2025 theo quy trình rút gọn. Các đại biểu kỳ vọng luật sẽ sớm đi vào cuộc sống, góp phần xây dựng lực lượng vũ trang “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thanh Trung