Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy “Phải tận dụng được cơ hội phát triển trong bối cảnh thế giới biến đổi nhanh chóng, chuyển mình chậm là lạc hậu với thế giới”

Chiều ngày 20/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về Chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam và điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên thảo luận…

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy – Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh đồng tình cao với chủ trương xây dựng đường sắt tốc độ cao ở thời điểm này với những luận giải mà Tờ trình Chính phủ và báo cáo đánh giá tác động đã nêu. Bên cạnh đó, còn một số nội dung mà đại biểu quan tâm và còn băn khoăn, cụ thể như sau:

Đầu tiên là về công nghệ, đại biểu cho biết trên thế giới có Nhật Bản, Pháp, Đức, Ý là những quốc gia tự phát triển và làm chủ hoàn toàn công nghệ đường sắt tốc độ cao; Trung Quốc, Hàn Quốc, Tây Ban Nha là các nước nhận chuyển giao công nghệ và tiến tới làm chủ công nghệ. Như vậy, có thể thấy cả thế giới có 4 quốc gia sở hữu công nghệ gốc nhưng có 2 quốc gia phát triển đường sắt tốc độ cao và đạt được nhiều thành tựu nổi bật về công nghệ, trong đó tiêu biểu với khối Châu Âu là Pháp và đối với Châu Á là Nhật Bản, điều quan trọng là nước ta chọn đối tác làm đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam không phải là dựa trên tiêu chí giá cả mà ở góc độ công nghệ chuyển giao và sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tự chủ hiện đại hóa công nghiệp đường sắt.

ĐBQH Hoàng Thị Thanh Thúy phát biểu tại hội trường

Vấn đề thứ hai, về thời gian triển khai dự án, theo như dự thảo thì dự án thực hiện từ năm 2025 và sẽ phấn đấu cơ bản hoàn thành vào năm 2035, đại biểu rất băn khoăn về độ dài của dự án này. Có thể thấy, Nhật Bản là quốc gia đầu tiên triển khai dự án đường sắt tốc độ cao cách đây 60 năm cũng chỉ cần hơn 5 năm để hoàn thành, Trung Quốc cũng chỉ cần gần 5 năm cho đường sắt tốc độ cao đầu tiên của quốc gia mình và gần đây nhất là Indonesia cũng chỉ cần có 7 năm tính cả thời gian họ kéo dài dự án…Tất nhiên là sự so sánh cũng chỉ là tương đối vì còn nhiều yếu tố khác chi phối. Tuy nhiên, với bài học từ 22 quốc gia đã thực hiện, với công nghệ phát triển nhanh chóng và hiện đại như ngày nay, quốc tế hóa thì hoàn toàn chúng ta có thể cho phép đi tắt, đón đầu, rút ngắn hơn nữa thời gian triển khai dự án. Khi nhìn lại quá trình triển khai dự án của một số quốc gia, điểm chung là thời gian chuẩn bị đầu tư dài nhưng tiến độ thi công dự án lại rất nhanh, cho thấy việc chuẩn bị dự án rất được coi trọng và xem xét thấu đáo các nguồn lực, đánh giá tác động và chuẩn bị các phương án phát sinh rất toàn diện và kỹ lưỡng. Do đó, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu giảm thời gian thực hiện dự án xuống dưới 10 năm, với tinh thần chuẩn bị dự án thận trọng nhưng triển khai dự án thật tốt. Có như thế mới tận dụng được cơ hội phát triển trong bối cảnh thế giới biến đổi nhanh chóng, chuyển mình chậm là lạc hậu với thế giới, tạo động lực mạnh mẽ cho Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân.

Vấn đề thứ ba, về nguồn vốn, theo dự thảo thì nguôn vốn dự án đươc xác định từ ba nguồn gồm trái phiếu Chính phủ, vốn ODA vay ưu đãi nước ngoài và các nguồn vốn hợp pháp khác. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nên nhấn mạnh trong Nghị quyết là nguồn vốn trái phiếu Chính phủ là chủ yếu. Vì điều này vừa huy động sức mạnh nội sinh, vừa giảm nguy cơ phụ thuộc đối với các quốc gia và nếu như đề xuất về giảm thời gian thực hiện dự án được chấp thuận thì sẽ còn giảm được lãi suất vay cho dự án này.

Vấn đề tiếp theo, đại biểu đề nghị khi đánh giá đường sắt tốc độ cao cần phải bao gồm cả việc đánh giá và so sánh các lợi ích đối với đường sắt chở khách của vùng và địa phương, đường sắt chở hàng và khả năng chuyển đổi ở mức độ phục vụ cho các tuyến đường sắt thông thường.

Cuối cùng, đại biểu cho rằng khi đánh giá đường sắt tốc độ cao cần tính đến việc giảm bớt công suất của vận chuyển hàng không thông qua sự thay thế vận chuyển khách nội địa bằng máy bay sang đường sắt tốc độ cao, do đó cần tính toán lại việc dự kiến xây dựng cảng hàng không ở một số tỉnh, thành phố trong thời gian tới để tránh lãng phí.

Hữu Lộc