Quốc hội thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, sáng 16/6, với 466/466 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 97,49% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đây là một đạo luật quan trọng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc tổ chức chính quyền các cấp theo hướng hiện đại, phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Luật xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã, thay thế mô hình 3 cấp hiện hành. Đây là bước cải cách có ý nghĩa lịch sử, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương trong thời kỳ mới.

Luật quy định đầy đủ, khoa học, đồng bộ về phân định thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền, giữa UBND và Chủ tịch UBND. Bổ sung chủ thể phân cấp là HĐND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh; trao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo giải quyết công việc, tránh tình trạng chồng chéo, đình trệ, kém hiệu quả trong quản lý.

Quốc hội Biểu quyết thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Luật phân định rõ ràng, cụ thể nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của UBND (12 nhóm) và Chủ tịch UBND (23 nhóm) ở cấp tỉnh; tương tự, ở cấp xã là UBND (10 nhóm) và Chủ tịch UBND (17 nhóm). Đồng thời, Chủ tịch UBND được quyết định các nhiệm vụ của UBND (trừ những nội dung phải thảo luận tập thể), sau đó báo cáo tại phiên họp gần nhất.

Luật nhấn mạnh trách nhiệm của Chủ tịch UBND trong điều hành chính quyền địa phương, thúc đẩy sự chủ động, linh hoạt, đổi mới sáng tạo trong xử lý công việc và cải cách hành chính.

Dự thảo quy định HĐND cấp xã có 2 ban chuyên trách (Ban Kinh tế - Ngân sách, Ban Văn hóa – Xã hội). Giữ nguyên số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã theo khung tối thiểu – tối đa; đồng thời mở đường cho bố trí đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, tùy theo quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Luật quy định chuyển tiếp từ mô hình 3 cấp sang 2 cấp chính quyền địa phương từ ngày 01/7/2025, đặc biệt đối với các phường thuộc TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị. Đồng thời, quy định cụ thể việc bàn giao công việc, giải quyết hồ sơ hành chính không làm gián đoạn hoạt động thường nhật của người dân, doanh nghiệp.

Trong quá trình triển khai, nếu phát sinh tình huống chưa có quy định pháp luật, Luật cho phép Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, UBND cấp tỉnh ban hành văn bản xử lý hoặc ủy quyền ban hành, bảo đảm tính kịp thời và hiệu quả của bộ máy chính quyền.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Riêng các quy định về tổ chức mô hình 2 cấp chính quyền địa phương, đặc biệt tại các địa phương lớn, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Việc thông qua Luật lần này là bước cải cách mạnh mẽ, toàn diện, phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng và yêu cầu thực tiễn, góp phần hoàn thiện thể chế tổ chức bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị địa phương, phục vụ tốt hơn cho Nhân dân.

Thanh Trung